Kevelaer
Het district Kevelaer heeft 17.501 inwoners die op 1.946 ha wonen (op 31/12/2023). Kevelaer grenst in het noorden aan de gemeente Weeze, in het oosten aan de gemeenten Uedem en Sonsbeck (district Wesel), in het zuiden aan de stad Geldern en in het westen aan de Limburgse gemeente Bergen. De landbouwgemeente Keylaer behoort ook tot het district Kevelaer.
Wapen
"Gedeeld, boven in blauw een gouden (gele) loquatbloesem met rode slakken en rode kelkbladeren, onder in goud (geel) een rode lelie." Door de mispelbloem uit Geldern te combineren met een element uit het wapen van Kleef - een lelie uit het zogenaamde "Lilienhaspel" (eigenlijk een karbonkel-schild) - drukt het wapen uit dat het gebied van de gemeente Kevelaer, nieuw gevormd in 1969, aan een oude territoriale grens ligt, namelijk delen van de voormalige hertogdommen Geldern en Kleef.
Geschiedenis
Eerste vermelding in de Middeleeuwen
De oudste overgeleverde bron waarin de naam Kevelaer voorkomt, de verkoopakte van een boerderij, dateert van 10 mei 1300. Kevelaer was toen en nog lang daarna landelijk en bestond uit verspreid liggende boerderijen. Het grootste deel van de regio was in de 12e en 13e eeuw eigendom van de abdij van Xanten en het klooster van Grafenthal. Kevelaer omvatte de boerengemeenschappen Keylaer, Hegerath en Vorst en de zuidelijke boerderij Hüdderath. Deze boerengemeenschappen behoorden allemaal tot het hof van Wetten.
Volgens de belastinglijst van het ambt Geldern uit 1369 stonden er 31 huizen, boerderijen en huisjes in de boerengemeenschappen van Kevelaer. In de 14e eeuw viel Kevelaer politiek gezien onder Geldernse graven en hertogen. Als grensstad niet ver van de vestingstad Geldern bleef Kevelaer waarschijnlijk niet gespaard van de gevolgen van de erfenisgeschillen tussen de Geldriaanse dynasten Rainald en Eduard, zonen van wijlen hertog Rainald II. Twaalf jaar lang, in het midden van de 14e eeuw, werden deze geschillen gewapenderhand uitgevochten in Gelderland en Klevisch.
St Anthony's Kapel krijgt de status van parochiekerk
In de 15e eeuw werd Kevelaer geregeerd door hertogen van het Huis van Jülich, het Huis van Egmond en Bourgondische hertogen. In 1472 beleefde de stad een belangrijke verheffing toen de Sint-Antoniuskapel, gelegen op de plaats van de huidige parochiekerk, tot parochiekerk werd verheven. Kevelaer had een andere kerk in Keylaer, die gewijd was aan Sint-Hubertus en tot 1472 waarschijnlijk in een betere financiële positie verkeerde. Rond 1500 werd de desolate toestand van het land algemeen betreurd. Kevelaer moet ook hebben geleden onder het toenemende geweld in het land.
In de 16e eeuw stond Kevelaer onder heerschappij van de hertogen van Egmond, van Jülich-Kleve-Berg, onder keizer Karel V, onder de Staten-Generaal (Republiek der Nederlanden) en onder Spaanse heerschappij. In 1531 bestond in Kevelaer al het Sint-Antoniusschuttersgilde, dat eeuwenlang zorgde voor veiligheid en orde in de stad en ook verantwoordelijk was voor welzijnszaken zoals armen- en ziekenzorg. In 1543 verenigde Keizer Karel het hertogdom Gelderland, dat door zijn leger was verslagen, met de andere 17 Nederlandse provincies. Twaalf jaar later legde Keizer Karel de regering van de Nederlanden neer ten gunste van zijn zoon Filips van Spanje. Kevelaer behoorde tot 1559 tot het aartsbisdom Keulen. Op verzoek van koning Filips van Spanje wees paus Paulus IV Gelderland en daarmee Kevelaer in 1559 toe aan het bisdom Roermond. De Spaans-Nederlandse Onafhankelijkheidsoorlogen, die begonnen in 1568 en 80 jaar duurden, en de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) brachten ook veel ontbering en ellende voor de inwoners van Kevelaer. Toen de conflicten vreselijke proporties aannamen, zochten ze jarenlang beschutting in met struiken begroeide vestingwerken die door een gesloten poort werden beveiligd (schansen). Desondanks werden waarschijnlijk meer dan 100 Kevelaers het slachtoffer van brute plunderingen tijdens een aanval van Kroatische huurlingen op 1 augustus 1635. Als gevolg van de gevechten werden de Nederlanden in 1648 onafhankelijk van Spanje, terwijl Kevelaer en het katholieke Obergeldern onder Spaanse heerschappij bleven.
Hendrik Busman bouwde een altaar met een devotieprentje
Tijdens de Dertigjarige Oorlog, kort voor Kerstmis 1641, hoorde een koopman uit Geldern genaamd Hendrik Busman een stem bij een hagelkruis in het midden van de Kevelaerer Heide. Hij kreeg de opdracht om op deze plek een kapel te bouwen. Toen hij op nog twee dagen dezelfde woorden hoorde, was zijn besluit om aan het verzoek te voldoen genomen. Het jaar daarop stak een Frans leger de Rijn over om samen met een korps van het keurvorstendom Hessen te vechten tegen het keizerlijke leger dat de Spanjaarden steunde. In hetzelfde jaar, een maand voor Pinksteren, zag de vrouw van Busman, Mechel, 's nachts een groot, schijnend licht, in het midden waarvan zich een schrijn bevond met een devotiebeeld dat leek op een Luxemburgs bedevaartsbeeld dat haar onlangs door keizerlijke soldaten was aangeboden. Ze vertelde het aan haar man, die het beeld vervolgens kocht.
Hendrik Busman kwam zijn belofte na en bouwde, ondanks slechte tijden, een wegkruis in dezelfde vorm als Mechel had gezien, op dezelfde plaats waar hij de stem had gehoord. Op zondag 1 juni 1642 plaatste de toenmalige pastoor van Kevelaer het devotiebeeld in het wegkruis. De toeloop was datzelfde jaar al groot. De eerste gesloten processie kwam uit Rees in 1643. Dit voorbeeld werd al snel gevolgd door processies uit de hele omgeving en het Rijnland. De eerste bedevaartskerk van Kevelaer, de huidige Kaarsenkapel, werd gebouwd tussen 1643 en 1645. In overleg met de aartsbisschop van Mechelen stichtte de bisschop van Roermond in 1646 een afdeling van de Oratorianen in Kevelaer. Kevelaer werd vijf jaar na de plaatsing van het heiligenbeeld erkend als bedevaartsoord.
Kevelaer onder Pruisisch bewind
In de 17e eeuw waren er herhaaldelijk gewapende conflicten tussen Frankrijk en Spanje, waarbij Kevelaer en omgeving vooral te lijden hadden tijdens de lange oorlog van 1672-1679. Tijdens de Spaanse Successieoorlog veroverde Pruisen, geallieerd met de Habsburgse keizer, vervolgens grote delen van Obergeldern; Kevelaer viel dus vanaf 1703 onder Pruisisch bestuur. De Pruisische koning Frederik Willem I bezocht het door de Vrede van Utrecht verworven gebied in 1713 en ook Kevelaer in 1714. In 1738 kwam hij opnieuw naar Kevelaer met zijn 26-jarige kroonprins, de latere koning Frederik II. In 1742 beleefde de stad vervolgens een prachtig bedevaartsjubileum met pelgrims uit heel Europa. Tijdens deze ontwikkelingen groeide de voormalige boerengemeenschap langzaam uit tot een dorp met ongeveer 125 huizen. Tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) had de bevolking opnieuw te lijden onder de inkwartiering van talloze soldaten.
Drie jaar na het uitbreken van de Franse Revolutie en de bestorming van de Bastille viel een troep Franse soldaten van het revolutionaire leger kort voor Kerstmis 1792 Kevelaer binnen en perste 15.000 pond af van de overste van het oratorium. In oktober 1794 werd de Nederrijn bezet door republikeinse legers uit het noorden, de Samber en de Maas. In 1800 werd in de door de Fransen bezette gebieden een Frans bestuur ingesteld, met een bovenprefectuur in Aken en regionale onderprefecturen. Kevelaer behoorde tot de onderprefectuur Kleef. Onder Napoleon, die Frankrijk sinds 1799 als "consul" regeerde, werden de bisdommen in 1801 gereorganiseerd. Kevelaer werd ingedeeld bij het bisdom Aken (sinds 1821 maakt Kevelaer deel uit van het bisdom Münster). Het Oratoriënklooster in Kevelaer werd in 1802 door de Franse regering tot staatseigendom verklaard en de genadekapel en de kaarsenkapel die bij het klooster hoorden, werden verzegeld. Het klooster en de kerken (de kerken werden op last van de onderprefect Dorsch opengesteld voor diensten) bleven staatseigendom tot 1806 (de kerken) en 1807 (het Oratorianenklooster).
Met de nederlaag van Napoleon verlieten de Franse autoriteiten het land in 1814 en vanaf dat moment stond Kevelaer weer onder Pruisisch bestuur, zoals het hele Rijnland sinds het Congres van Wenen in 1815. Als gevolg van de nieuwe staatsgrens werden veel plaatsen ten westen van de Maas, die voor de Franse tijd tot Gelderland hadden behoord, van elkaar gescheiden. In 1816 werd het voorlopige bestuur van Rijnland opgeheven en werden de nieuwe Pruisische regeringen van kracht. Kevelaer behoorde tot het district Geldern, administratief district Kleef (in 1822 werd het administratieve district Kleef toegewezen aan het administratieve district Düsseldorf). In het jubileumjaar 1842 (200 jaar bedevaart) kwamen 254 processies naar Kevelaer.
De kroonprins van Pruisen, de latere koning Friedrich Wilhelm IV, bracht in 1833 een bezoek aan Kevelaer. Tijdens de Kulturkampf (1872-1878) vaardigden de protestantse autoriteiten talrijke wetten en verordeningen en maatregelen tegen de katholieke kerk uit, die ook in Kevelaer voor controverse en oproer zorgden. De Kulturkampf kwam in de loop der jaren tot een hoogtepunt. Als gevolg hiervan liet de Pruisische regering het Oratorianenklooster in 1876 met geweld ontruimen en gaf het pas in 1880 weer vrij.
250 jaar bedevaart in Kevelaer
In het jubileumjaar 1892 vierde Kevelaer 250 jaar bedevaart. In 1914 stagneerde het aantal bedevaarten door de onzekere tijden. In het jaar daarvoor werden 344 speciale bedevaarttreinen (Kevelaer had sinds 1863 een treinstation) en 600.000 pelgrims geteld. In november van hetzelfde jaar werd Kevelaer een garnizoensstad. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog arriveerden de eerste Belgische bezettingstroepen in Kevelaer in december 1918. Kevelaer bleef tot 1926 onder Belgische bezetting.
In Kevelaer werd het Mariabeeld aan het begin van de Tweede Wereldoorlog verborgen onder de toren van de basiliek. De dreiging vanuit de lucht nam toe in 1942, maar de 300ste verjaardag, die tijdens de oorlog viel, werd niet gehinderd. Op 3 maart 1945 namen de geallieerde troepen Kevelaer in. Een paar dagen na de bezetting keerden veel evacués uit Kevelaer terug, van wie er al honderden in het bedevaartsoord waren gebleven. De wederopbouw van de gebombardeerde wijken van Kevelaer vorderde snel. In 1948 werd in Kevelaer het eerste congres over internationale verzoening gehouden, georganiseerd door de internationale organisatie Pax Christi.
Verlening van de stadsrechten
De gemeente Kevelaer kreeg op 25 mei 1949 stadsrechten bij besluit van de minister van Binnenlandse Zaken van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Twintig jaar later, op 1 juli 1969, vond de gemeentelijke herindeling plaats: "De stad Kevelaer, de gemeenten Kleinkevelaer, Twisteden en Wetten (Amt Kevelaer) en de gemeenten Kervendonk, Kervenheim en Winnekendonk (Amt Kervenheim) worden samengevoegd tot een zelfstandige gemeente. De nieuwe gemeente krijgt de naam Kevelaer en wordt aangeduid als "stad". De kantoren van Kevelaer en Kervenheim worden opgeheven."